زنبور عسل ياور انسان و محيط زيست

زنبور عسل ياور انسان و محيط زيست

 

 

 

در كشور ايران اكثر مردم فايده زنبور عسل را منحصرا در توليد عسل مي دانند در صورتي كه تمامي محصولات زنبور عسل سراسر فايده براي انسان و محيط زيست است . عسل از دير باز در خدمت سلامت بشر بووده است و به عنوان يكي از پر مصرف ترين فرآورده هاي غذايي و دارويي شناخته شده است .عسل در درمان بسياري از بيماريها همانند پوستي ،چشمي ،گوارشي ،سيستم ايمني و سوختگي موثر است اما متاسفانه در ايران مصرف عسل هر فرد سالانه 270 گرم است اما در كشورهاي اروپايي يك كيلو و 200 گرم است .از ديگر فرآورده هاي زنبور عسل مي توان به موم اشاره نمود با شنيدن موم به ناگاه به ياد اجساد موميايي شده تاريخي مي افتيم كه توسط موم اجساد را قرنها سالم نگهداري مي كردند.موم زنبور عسل در صنايع داروسازي كاربرد فراواني دارند به عنوان مثال به صورت روكش در كپسولها و قرصها و…و همچنين به صورت پمادها و كرم هاي دارويي و قرص استفاده ميشود .جويدن موم باعث تقويت لثه و بهبود بيماريهاي حلق و بيني و .. مي شود .عصاره موم در درمان لكه هاي صورت و جوشها و تركهاي پوست و زخمه موثر ميباشد ضمنا چون موم غني از ويتامين Aاست در درمان سوختگيها براي انسان و دام موثر است .سراسر فرآورده هاي زنبور عسل اعم از زهر زنبور عسل ،بره موم ،گرده گل و ژله رويال كاربردهاي درماني و دارويي بسيار فراواني براي انسانها و دام دارند .اما به نظر من مهمترين فايده زنبور عسل گرده افشاني ميباشد . زنبور عسل در گرده افشاني مهارت خارق العاده اي دارد .زنبور عسل در هنگام جمع آوري شهد گلها با اندامهاي نر و ماده گل تماس پيدا كرده و باعث لقاح و شكل گيري بذر و دانه و ميوه ميشود .زنبور عسل باعث حفظ تنوع گياهان در محيط زيست ميشود شايد يكي از بزرگترين حافظان تنوع گياهي در دنيا همين زنبورهاي عسل هستند و امروزه اهميت حفظ تنوع زيستي بر كسي پوشيده نيست .اگر گياهان به خوبي گرده افشاني شوند محصولات آنها كم ،كوچك ويا پوك نميشوند .لازم به ذكر است طبق بررسيهاي انجام شده در اين خصوص ارزش افزوده حاصل از گرده افشاني محصولات كشاورزي بيش از 100 برابر ارزش ريالي توليدات خود زنبور عسل است . با توجه به اين مطلب حفظ تنوع گياهي خصوصا گونه هاي نادر و كمياب و گونه هاي گيا هي در معرض خطر انقراض توسط گرده افشاني زنبورهاي عسل هزاران با ر در مقايسه با محصولات كشاورزي داراي اهميت بيشتري است .زيرا در اثر نابودي گونه هاي گياهي تنوع زيستي به خطر مي افتد و ديگر هيچ نوع منبع ژنتيكي قابل دسترس براي اين گونه هارا نداريم و ما در برابر نسل حاضر و آينده براي حفظ اين گونه ها مسوول هستيم .در كشورهاي خارجي پرورش زنبور عسل مختص توليد عسل نيست از زنبورهاي عسل براي رشد گياهان استفاده مي كنند به عنوان مثال در كشور آمريكا از زنبور داران حمايت شده و بابت هر كو‌چ به آنها يارانه قابل توجهي مي پردازند زيرا دريافته اند كه گرده افشاني گياهان 10 درصد توسط باد و 90 درصد توسط زنبورها صورت مي گيرد وديگر اينكه براي جلوگيري از ريزش سدها و ازت دار كردن خاك از كندوها استفاده ميشود اما متاسفانه به زنبور داران و زنبور عسل در ايران از نظرگرده افشا ني و حفظ گياهان اهميت داده نمي شود .بايد صرف نظر از هزاران فايده فرآورده هاي زنبور عسل به اصل گرده افشاني توجه خاصي مبذول گردد و اين اصل در راس قرار گيرد زيرا براي حفظ تنوع گياهي و و از سوي ديگر براي رسيدن به بيشترين بازده محصولات كشاورزي بايد به اين امر اهميت بخشيد .در خصوص فايده هاي زنبور عسل و فر آورده هاي زنبور عسل بايد توسط رسانه ها اطلاع رساني صورت گيرد تا مردم در اين خصوص آگاه شوند به عنوان مثال نيش زنبور عسل كه همه از آن مي ترسند زهر زنبور عسل در درمان بسياري از بيماريها ي صعب العلاج مفيد است ودر مان هر بيماري از عسل نيز شيرين تر است با آشنا شدن مردم با محصولات زنبور عسل در بسياري از علوم همانند داروسازي ،پزشكي ،دامپزشكي و… پيشرفت قابل توجهي خواهيم نمود زيرا همين امر سبب ايجاد انگيزه و اشتغال مي نمايد كه گامي مهم براي رسيدن به توسعه پايدار است .در زمينه گرده افشاني زنبورها ي عسل براي مردم وبه خصوص كشاورزان و دامداران بايد فرهنگ سازي نمود به گونه اي كه متوجه شوند استقبال از زنبور داران در باغات و زمينهاي كشاورزي و مراتع و جنگلها و.. اول از همه به نفع خود آنها است البته آگر به صورت صحيح و كارشناسانه استفاده شود زيرا بازده محصولات بالا ميرود وبه توسعه پايدار مي رسيم .
ديگر اينكه در نقاطي كه گونه هاي گياهي كميا ب ونادر و يا در معرض خطر انقراض وجود دارد با نگهداري و پرورش زنبور عسل و گرده افشاني مسلما ميتوانيم با برنامه ريزي اصولي به حفاظت از اين گونه ها بپردازيم كه وظيفه اي مقدس و الهي است .

نويسنده : دكتر قربان شهرياري

 

 

Honey Bee

 

 

 

زنبور عسل

 

 

مطالعات و بررسی های دانشمندان زیست شناس نشان می دهد که حداقل 150 میلیون سال است که موجوداتی بنام زنبور عسل (Honey Bee) در جهان زندگی می کنند. آنها برای زمانی که گلها و گیاهان به خواب زمستانی می روند و دیگر شهدی برای تغذیه زنبورها ندارند در درون کندوهای خود اقدام به درست کردن عسل می کنند. میزان عسل تولیدی آنها معمولآ بیشتر از آن مقداری است که خودشان نیاز دارند از این رو اغلب انسان خود را شریک آنها در استفاده از این فرآورده طبیعی می کند.زنبورهای عسل همانند مورچه ها جانورانی اجتماعی هستند که در درون کندوی خود کارها را تقسیم می کنند، یک گروه از زنبورهای عسل که در یک کندو زندگی می کنند شامل یک ملکه (ماده)، تعدادی زنبور نر و تعداد بیشتری زنبورهای کارگر هستند.
ملکه
ملکه تنها عضو ماده در یک کندو می باشد و از لحاظ اندازه بزرگترین زنبورهای کندو است و به همین دلیل اغلب توانایی ضعیفی در پرواز دارد. جالب است بدانید که ملکه را هنگامی که یک لارو (کرم حشره) دو روزه است زنبورهای کارگر انتخاب می کنند تا بعدها نقش ملکه را در کندو بازی کند. پس از حدود 11 روز این کرم حشره به زنبور تبدیل می شود. پس از آن ملکه با حدود 18 زنبور نر جفت گیری می کند و در نهایت پس از گذشت 10 روز ملکه طی یک روز اقدام به تخم گذاری میکند. یک زنبور ملکه می تواند تا 3000 تخم را طی یک روز تولید کند.قوی ترین موجودات یک کندو زنبورهای نر هستند که خوشبختانه نیش ندارند. آنها وظیفه جمع آوری غذا یا شهد گلها را ندارند و تنها مسئولیت تولید مثل در کندو بعهده آنها می باشد. نکته جالب آنکه اگر تحت شرایطی در کندو غذا کاهش بیابد زنبورهای نر از کندو اخراج می شوند! این زنبورها دارای چشم و شاخک هایی بزرگتر از دیگران می باشند تا راحتتر بتوانند زنبورهای ملکه را پیدا کنند.
زنبور کارگر
کارگران کوچکترین زنبورها در کندو می باشند، جنسیت آنها ماده می باشد اما اغلب توانایی باردار شدن را ندارند. یک کندو بین 50 تا 60 هزار زنبور کارگر دارد. کارگرها مسئولیت تهیه غذا برای نوزادان و ملکه را برعهده دارند و علاوه برآن با بال زدن هوای داخل کندو را خنک نگاه می دارند، آنها محافظان کندو نیز هستند.
سایر موارد
– طول عمر زنبور نر حدود 24 روز، زنبور کارگر حدود 21 روز و ملکه حدود 16 روز می باشد.
– زنبورها شش پا دارند که سه به سه در طرفین آنها قرار دارد.
– شاخک های آنها برای احساس کردن و دریافت اطلاعات از محیط میباشد.
– چشم آنها بصورت شبکه ای متشکل از میلیونها لنز خاکستری رنگ است و توانایی دید رنگی دارند.
– زنبورها از طریق حرکات بدنی و رقصی که انجام می دهند محل گلها را به یکدیگر اطلاع می دهند.
– معمولآ در بهار زنبورهای کارگر با انتخاب یک ملکه جدید اقدام به ساخت کندو جدید می کنند.
– عسل در واقع شکر فوق اشباع شده ای است که زنبورها از شهد گلها تهیه می کنند و کمتر از 20 درصد آب دارد.
– در فصل پاییز و زمستان به علت کمبود غذا بسیاری از زنبورهای کارگر برا نجات سایر افراد کندو اقدام به خود کشی می کنند.